Ανοίγει τις πόρτες του το Μουσείο του γαλλικού στρατιωτικού νεκροταφείου

του Άγγελου Αγγελίδη

Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, η Θεσσαλονίκη αποκαλούνταν «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων».

Η πόλη ήταν ένα πολυπολιτισμικό μωσαϊκό.

Η εικόνα της άλλαξε κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν στην πόλη έφτασαν συμμαχικές δυνάμεις, πολεμώντας στο Βαλκανικό Μέτωπο.

Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν Γάλλοι υπήκοοι, στους οποίους είχε αποδοθεί το παρατσούκλι «Κηπουροί της Σαλονίκης», καθώς καλλιεργούσαν χωράφια για να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα τρόφιμα αλλά και έκαναν σημαντικά έργα υποδομής.

Περισσότεροι από 8.000 Γάλλοι στρατιώτες άφησαν την τελευταία τους πνοή στη Θεσσαλονίκη και κηδεύτηκαν στα Συμμαχικά Κοιμητήρια Ζέιτενλικ της οδού Λαγκαδά.

Την Τετάρτη, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τελέστηκαν τα εγκαίνια του Μουσείου του γαλλικού στρατιωτικού νεκροταφείου.

Αποτελεί προϊόν πρωτοβουλίας του Γενικού Προξενείου της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη Christophe Le Rigoleur, σε συνέχεια της ολικής ανακαίνισης του γαλλικού τμήματος του στρατιωτικού νεκροταφείου του Ζέιτενλικ (2011-2013).

Το μουσείο φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα χώρο μνήμης που θα υπενθυμίζει στις νεότερες γενιές την αλληλεγγύη των χωρών της Αντάντ και τις κοινές τους αξίες.

Το μουσείο λειτουργεί διαδραστικά μέσα από τη χρήση QR codes που δίνουν πρόσβαση σε βίντεο και μεταφρασμένα κείμενα (προς το παρόν στη γαλλική, ελληνική και σερβική γλώσσα) και μέσα από την προβολή ντοκιμαντέρ.

Το πρώτο τμήμα του μουσείου είναι αφιερωμένο στο νεκροταφείο. Το δεύτερο τμήμα είναι αφιερωμένο στο Μακεδονικό Μέτωπο περιγράφοντας εν συντομία αυτό το σχετικά άγνωστο μέτωπο. Η τρίτη ενότητα εστιάζει στη “Σαλονίκη” και συγκεκριμένα στην καθημερινότητα των περίπου 300.000 γάλλων στρατιωτών που πέρασαν, από το 1915 έως το 1918, από την ”Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων”.

Παρουσιάζει όχι μόνο τη συμβολή των γάλλων στρατιωτών στην έκβαση του πολέμου αλλά και στην ανάπτυξη της πόλης και του λιμένα της καθώς και ολόκληρης της Μακεδονίας, μέσα από την κατασκευή οδικών δικτύων, την καταπολέμηση λοιμωδών νόσων, την εισαγωγή νέων μεθόδων αγροτικής καλλιέργειας κ.α.

Στο νεκροταφείο του Ζέιτενλικ είναι ενταφιασμένοι οι σωροί των στρατιωτών που τραυματίστηκαν στο Μακεδονικό Μέτωπο και πέθαναν στο νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης, καθώς και όσων έπεσαν νεκροί στο ελληνικό έδαφος, από το 1915 μέχρι το 1918.

Το νεκροταφείο κατασκευάστηκε το 1916 και αποτελεί μέρος του Συμμαχικού Στρατιωτικού Νεκροταφείου που περιλαμβάνει επίσης το βρετανικό, ιταλικό, ρωσικό και σερβικό τομέα.

Καταλαμβάνει έκταση 350 στρεμμάτων, όπου αναπαύονται 8.310 στρατιώτες εκ των οποίων 8.102 σε ατομικούς τάφους και 208 σε οστεοφυλάκιο: 6.347 από τη Μητροπολιτική Γαλλία, 1.222 από τη Σενεγάλη, 398 από τη Μαδαγασκάρη και την Ινδοκίνα, 343 από τη Βόρεια Αφρική.

Η συγκέντρωση των σωρών στο Ζέιτενλικ πραγματοποιήθηκε από το 1921 έως το 1923 από γαλλικές στρατιωτικές αποστολές αποτελούμενες από ληξιάρχους, οι οποίοι ανέλαβαν τις εκταφές, τις ταυτοποιήσεις, τους ενταφιασμούς και την επιστροφή των σωρών σε οικογένειες καθώς και τη δημιουργία νεκροταφείων.

Συνολικά 8.310 Γάλλοι, 8.000 Σέρβοι (εκ των οποίων 6.000 σε οστεοφυλάκιο), 500 Ρώσοι, 1.750 Βρετανοί και 3.500 Ιταλοί αναπαύονται στο Συμμαχικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο.

Χάρη στον κατάλογο των ενταφιασμένων στο νεκροταφείο που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Γενικού Προξενείου της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη, δίνεται στις οικογένειες των νεκρών η δυνατότητα να αναζητήσουν και να βρουν τα ίχνη των προγόνων τους.